Al. Jerozolimskie 34/36, róg Marszałkowskiej 100. Kojarzycie ten adres? Pewnie nie. Ale wystarczy, że ktoś powie „Spotkajmy się pod Rotundą” i od razu wiadomo, o które miejsce chodzi, prawda?
Do 1944 r. pod tym adresem znajdowała się narożna kamienica Pinkusa Lothego. Piękny, majestatyczny budynek, zaprojektowany prawdopodobnie przez architekta Antoniego Sulimowskiego, został wybudowany w latach 1865–1866 dla przedsiębiorcy Pinkusa Jakuba Lothego. Fasada kamienicy wzorowana była na fasadzie Luwru. Niestety budynek ten został całkowicie zniszczony w czasie działań wojennych w 1944 r. i nie został już odbudowany.
Rotunda podobna do tej, jaką znamy dziś, była częścią tzw. Ściany Wschodniej, tj. zespołu urbanistyczno-architektonicznego zaprojektowanego przez Zbigniewa Karpińskiego i Jana Klewina, a wybudowanego w latach 1960–1969. Projektantem okrągłej budowli był Jerzy Jakubowicz, a stalowej konstrukcji – Stanisław Więcek i Włodzimierz Wojnowski. Budowa zakończyła się w 1966 r. Ówcześnie w elewacji budynku umieszczono przezroczyste szyby, dzięki czemu Rotunda zyskała nowoczesny, wręcz futurystyczny wygląd.
15 lutego 1979 r. budynek został zniszczony w ok. 70% w wyniku wybuchu gazu, w którym zginęło 49 osób, a 110 zostało rannych, co było jednym z najtragiczniejszych wydarzeń w historii stolicy.
Decyzja o odbudowie nie podlegała dyskusji i pod koniec października tego samego roku Rotunda została ponownie oddana do użytku. Od swojego pierwowzoru różniła się zastosowaniem w elewacji przyciemnianego szkła. Częściowo było to dowodem postępu i unowocześnienia, a częściowo wynikało z przyczyn natury praktycznej – latem wnętrze Rotundy przypominało wnętrze szklarni i przyciemniane szkło miało temu efektowi zapobiec. W 2010 r. właściciel budynku – bank PKO BP – rozpoczął prace zmierzające do wybudowania w miejscu obecnego budynku nowego obiektu – Nowej Rotundy. Po sześciu latach, w porozumieniu ze stołecznym konserwatorem zabytków (Rotunda była wpisana do rejestru zabytków), budynek został zamknięty i rozpoczęto przygotowania do gruntownej przebudowy. W 2013 r. przeprowadzono międzynarodowy konkurs na projekt Nowej Rotundy, a jego elementem były rozległe konsultacje społeczne. Zamierzeniem było, aby wykorzystujący znaną lokalizację, specyficzny kształt i projekt budynek służył zarówno warszawiakom, jak i był łatwym do zlokalizowania i interesującym punktem dla przyjezdnych i turystów. Wygrała praca krakowskiej pracowni Bartłomieja Gowina i Krzysztofa Siuty.
Pod koniec listopada 2019 r. została otwarta nowa, zrewitalizowana Rotunda – oddział PKO Banku Polskiego i jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli stolicy. „PKO Rotunda” – bo tak oficjalnie nazywa się ten budynek – jest wyjątkowa między innymi z powodu wykorzystanych do jej budowy materiałów: materiałem konstrukcyjnym prawie w całości jest szkło. Jego dostawcą była firma PRESS GLASS, która użyła wysokoselektywnego szkła przeciwsłonecznego marki Guardian.
Parametry szkła zostały dobrane tak, by utrzymać idealny balans pomiędzy transparentnością a komfortem termicznym wewnątrz budynku. W realizacji osiągnięto ok. 60% transparentność, co przy grubych zespoleniach jest doskonałym wynikiem, zwłaszcza że większość pakietów posiada sumarycznie prawie 40 mm litego szkła! Jednocześnie materiał wykorzystany do odbudowy Rotundy charakteryzuje się wzorową termiką na poziomie Ug=0,5 W/(m2K) oraz współczynnikiem transmisji ciepła do wewnątrz pomieszczenia na obecnie wymaganym przez prawo poziomie – 35% lub niższym.
Na uwagę zasługują również same gabaryty szkła zastosowanego do budowy fasady Rotundy. Większość pakietów ma około 5 m długości, choć znajdują się w nim również elementy sięgające 9 m. Średnia masa szkła fasadowego to prawie 100 kg/m2, co przy dużych rozmiarach elementów generuje bardzo duże obciążenie, jakie musi przenieść system aluminiowy. A ten stanowi jedno z najbardziej efektownych rozwiązań, z mocowaniem szkła na przestrzeń międzyszybową oraz stepem szkła zewnętrznego.
Dużym wyzwaniem, z którym mierzyli się konstruktorzy, był także montaż tzw. podwójnej fasady. „Druga skóra” Rotundy została wykonana ze szkła laminowanego, z wykorzystaniem laminatu wysokiej jakości o grubości 25 mm. O ile użyty materiał nie jest nowością w budownictwie, o tyle jego niestandardowe zastosowanie w tym projekcie czyni PKO Rotundę obiektem podwójnie wyjątkowym. Fasada bowiem nie została umiejscowiona klasycznie – na zewnątrz budynku, ale w jego wnętrzu, tworząc niezwykły efekt, dzięki któremu PKO Rotunda znajdzie się w czołówce konstrukcyjnych perełek Warszawy.
W Nowej Rotundzie działać będzie placówka bankowa (w podziemiu i na parterze), a na pierwszym piętrze kawiarnia ze strefą spotkań. Przed budynkiem powstało zewnętrzne patio, na którego ścianach posadzono 11,5 tysiąca roślin.
Do rangi symbolu urasta także data oddania budynku do użytku, która przypada w setną rocznicę istnienia PKO Banku Polskiego.
- Fasada zewnętrzna – 1292 m2 szkła
- Fasada wewnętrzna – 848 m2 szkła
- Fasada poprzeczna – 96 m2 szkła
- Tambur – 191 m2 szkła
- Wysokość szyb tworzących fasadę – 5–9 m
Rotunda (od włoskiego rotundo) to okrągły budynek lub pokój z okrągłym dachem w kształcie misy.
Zdjęcia i dane techniczne z zasobów i dzięki uprzejmości PKO BP.
About the author
Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego. Zafascynowana szkłem i ceramiką w każdym aspekcie ich powstawania i wykorzystania, w tym historycznymi technikami i technologiami wytwarzania, zdobienia i łączenia z innymi materiałami. Do 2020 r. sekretarz redakcji czasopisma „Szkło i Ceramika” (ICiMB, SITPMB). Obecnie prowadzi własny portal Szklo-Ceramika.ONLINE i angażuje się w projekty tematyczne.
ORCID: 0000-0001-9574-7470
