Historia rodziny Majewskich – hutników szkła

Hutnictwo szkła jest jednym z tych historycznych zawodów, w których budowaniu etosu a często także wykonywaniu, udział brały całe rodziny a nawet całe pokolenia. Wertując księgi parafialne, bo głównie z nich czerpie się informacje genealogiczne, docieramy do zapisów i otwiera się przed nami droga, którą podążamy za nestorem lub nestorką rodu z jednej huty do kolejnej, śledzimy losy ich dzieci, które urodziły się w jednej nieistniejącej już wsi, zawarły małżeństwo w drugiej a zmarły w jeszcze zupełnie innej. Następne pokolenie powtarzało ten cykl, zwykle pozostając wciąż związanym ze szklarstwem w ten czy inny sposób. Ciężko pracujący, doskonale znający się na swoim fachu, świetnie zarabiający, czasem przedwcześnie umierający hutnicy.
Oto historia jednej z takich rodzin – rodziny Majewskich. 

Nestorką rodu była Marianna Majewska, która jako wdowa umarła w Hucie Sławińskiej w 1792 r. w wieku 60 lat. Wg wszelkiego prawdopodobieństwa jej zmarłym mężem był hutnik szkła. Zawód ten cieszył się powszechnym szacunkiem, co widać w wielu aktach rodzinnych po przymiotniku honestus (łac. uczciwy, godziwy, przyzwoity, porządny) oraz występowaniu np. burmistrza czy dziedzica jako chrzestnego. Nasuwa się również refleksja, że brać hutnicza tworzyła solidarny krąg.

Podążanie za nazwiskiem Marianny doprowadziło nas do Stanisława Majewskiego, Andrzeja Majewskiego i Józefa Majewskiego, którzy z pewnością byli jej synami i parali się hutnictwem szkła, oraz córki – Magdaleny, również zamężnej z hutnikiem.

Andrzej Majewski urodził się ok. 1767 r. 4 sierpnia 1788 r. ożeniony z Anną Grzegołowską, urodzona ok. 1768 r. Ślub odbył się w parafii Cerekiew we wsi Huta Sławińska. Anna była luteranką. Mieli siedmioro dzieci, które rodziły się kolejno w Hucie Sławińskiej, parafia Cerekiew, w Hucie Chodnowskiej i pozostałe (od 1804 r.) w Hucie Wręckiej. W aktach ojciec jest określany jako honestus zamieszkały w hucie, stąd domniemywać można, że był hutnikiem, choć nie jest to zapisane dosłownie.

Dziećmi Andrzeja i Anny byli:

• Antoni, urodzony w 1790 r., hutnik szkła, który ożenił się w 1812 r. z Ludwiką Lankamer, pochodzącą również z rodziny hutniczej. Związek zawarli w parafii Osuchów w Hucie Piekarskiej. Ojciec Ludwiki pracował w Hucie Bardzińskiej. Antoni, jak często się to zdarzało z powodu stosunkowo krótkich okresów pracy niektórych hut, pracował w hutach: Piekarskiej, Rogi, Ostrownickiej, Ksawerynowskiej, Aleksandrowskiej, Miastkowskiej, Bedońskiej, Jarczewskiej, Augustowskiej i Żelechowskiej. Antoni i Ludwika mieli dziesięcioro dzieci urodzonych w latach 1813-1837.

Syn Antoniego, Hieronim, urodzony 8 września 1815 r. w Łodzi, w parafii NMP w Hucie Rogi, przejął zawód po ojcu. Pracował w hutach: Ostrownickiej, Ksawerynów, Zaborze, Aleksandrowskiej i Miastkowskiej. Ten przewijający się w aktach bliskiej rodziny Hieronim, 15 maja 1836 r. ożenił się z Anną Osowską, a ich ślub odbył się w parafii Radoryż we wsi Augustów. Hieronim i Anna mieli pięcioro dzieci urodzonych w pomiędzy rokiem 1838 a1850. Anna zmarła 25 grudnia 1853 r. i została pochowana w parafii Jakubów w Hucie Szczytnik. Także tam spoczął Hieronim zmarły 10 sierpnia 1856 r.

Kiedy i gdzie zmarł ojciec rodziny, Antoni, nie wiadomo. Ludwika zmarła 15 marca 1857 r. w parafii Kossów koło Włoszczowej w Hucie Kossowskiej i w księgach opisana jest jako wyrobnica.

• Marianna (urodzona w 1797 r.) 18 lutego 1821 r. wyszła za mąż za Józefa Badowskiego. Ślub miał miejsce w Hucie Gzdowskiej w parafii Mszczonów. Józef był karczmarzem, ale obracał się w kręgu hutników, którzy występują w aktach chrztów jego dzieci. Mieli trójkę dzieci. Józef zmarł 10 lutego 1827 r. a prawie rok później (4 lutego 1828 r.) Marianna poślubiła Antoniego Hajera, hutnika z Huty Gzdowskiej. O ich dalszych losach nic nie wiadomo.
• Franciszka, urodzona w 1799 r. Jej losy pozostają nieznane.
• Adam, urodzony w 1804 r. w Hucie Wręckiej, hutnik szkła. Pracował w hutach: Gzdowskiej i Wałowskiej, Lutkowskiej. 14 listopada 1824 r. ożenił się w Budach Bolimowskich w parafii Bolimów z Joanną Franciszką Strzelczyk, z którą miał sześcioro dzieci. Joanna zmarła 9 września 1837 r. w Hucie Wałowskiej w parafii Mszczonów. Miesiąc później (15 października 1837 r.) Adam poślubił w Hucie Wałowskiej w parafii Rawa Mazowiecka wdowę, Konstancję Falińską (1v. Józefową Rzepecką), z którą miał syna, i która zmarła 10 września 1842 r. w Hucie Lutkowskiej w parafia Lutków. Trzecie małżeństwo zawarł 5 lutego 1843 r. z Ewą Grabowską (1v. Szyier). Dalszych jego losów nie udało się ustalić.
• Ewa, urodzona w 1807 r. Jej mężem był Leopold Antoni Michał Stanisław de Verny d’Abbeville, wicehrabia (15.05.1783 – 23.10.1852), który wcześniej rozwiódł się z Marianną Mikułowską zmarłą wkrótce po tym.. Ślub z Ewą odbył się 15 sierpnia 1832 r. w Psarach w parafii Jeruzal. W akcie ślubu Leopold uznał ich wszystkie przedślubne dzieci, których w sumie mieli dziesięcioro. Leopold był również dziedzicem wsi Psary i Gdów, gdzie lokowana była zarządzana przez niego huta. Od 1829 r. był arendarzem majątku Wałowice, który wydzierżawił od Jana Rzeszotarskiego. Przypisuje mu się ulokowanie tu huty, ponieważ data jej powstania pokrywa się z okresem, kiedy nią zarządzał. Kiedy i gdzie zmarła Ewa, nie wiadomo. Leopold zmarł we wsi Osieczek w parafii Jeruzal jako dzierżawca tejże wsi.
• Joanna, urodzona w 1814 r. 21 czerwca 1830 r. w Hucie Gzdowskiej w parafii Mszczonów poślubiła młynarza, Jana Rutkowskiego. Jan zmarł w 1835 r. zaś wdowa po 5 latach (w 1840 r.) poślubiła Kacpra Rutkowskiego, stolarza w Hucie Wałowskiej. Jej dalsze losy są nieznane.
• Piotr Józef, urodzony w 1816 r., hutnik szkła. 27 stycznia 1838 r. poślubił w Hucie Wałowskiej w parafii Rawa Mazowiecka, Salomeę Kalinowską. Mieli dwanaścioro dzieci, które rodziły się w latach 1838‒1863. Piotr pracował w hutach: Moczydlińskiej, Radochowskiej, Miastkowskiej, Żakowskiej i Szczytnik. Dalsze jego losy są nieznane.

Andrzej, ojciec rodziny, zmarł 6 sycznia 1823 r. i został pochowany w parafii Mszczonów w Hucie Gzdowskiej. Anna przeżyła męża o 10 lat, zmarła 26 sierpnia1833 w parafii Rawa Mazowiecka w Hucie Wałowskiej.

Józef Majewski urodzony ok. 1761 r. Za żonę pojął Zofia Grzyb, urodzoną ok. 1771 r. W 1814 r. Józef był majstrem w Hucie Skaryszewskiej. Mieli z Zofią troje dzieci: Konstancję (ur. w 1798 r.), Mariannę (ur. w 1805 r.) i Stanisława (ur. w 1814 r.), z których tylko losy Marianny udało się ustalić. Marianna wyszła za Adama Grabowskiego i mieli dziewięcioro dzieci. Adam był kolejno hutnikiem, wyrobnikiem, fabrykantem, kolonistą i gospodarzem (tyle zawodów zostało mu wpisanych w różnych aktach). Pracował w hutach: Krępskiej, Leonin, Opolskiej, Borów. Marianna zmarła 26 lutego 1857 r. w Zawadowie w parafii Puchaczów jako wdowa.

Kiedy i gdzie zmarł Józef nie wiadomo. Zofia zmarła 25 maja 1835 r. w Hucie Opolskiej w parafii Opole Lubelskie będąc już wdową.

Magdalena Majewska urodziła się ok. 1760 r. Jej mąż Michał Bekier był hutnikiem i pracował w hutach: Wręckiej, Myślirzewskiej i Trębaczewskiej, Chodnowskiej i Stanisławowskiej. Mieli dziewięcioro dzieci, które urodzonych między 1800 a 1821 rokiem.

• Agnieszka, urodzona w 1800 r. Wyszła za mąż w Hucie Wręckiej w parafii Mszczonów za Wojciecha Walentowicza. Mieli dwójkę dzieci. Wojciech zmarł w 1836 r. a Agnieszka w 1847 r.
• Piotr, urodzony w 1802 r., poślubił Nepomucenę Rutkowską, z którą miał ośmioro dzieci. Piotr był hutnikiem w Ostrownicy, następnie pomocnikiem w Hucie Borów, potem tamże kolonistą i gospodarzem. Piotr zmarł w 1864 r. w Trzcińcu, Nepomucena zmarła tamże w 1878 r.
• Teresa, urodzona w 1807 r. i zmarła w 1808 r.
• Bogumił Teofil, urodzony w 1809 r. i zmarł w 1810 r.
• Franciszek, urodzony w 1811 r., prawdopodobnie zmarł w dzieciństwie
• Andrzej urodzony w 1813 r., poślubił w 1840 r. w Hucie Wronów parafia Chodel, Agnieszkę Niewczas.
• Jakub urodzony w 1816 r., zmarł w 1830 r.
• Frydrych urodzony w 1821 r., prawdopodobnie zmarł w dzieciństwie
• Julianna urodzona w 1821 r., zmarła w 1824 r.

Magdalena zmarła 11 marca 1835 r. w Hucie Myśliszewskiej w parafii Św. Jana w Radomiu jako wdowa. O dalszych losach Michała nic nie wiadomo, ślad po nim urywa się w Hucie Stanisławowskiej.

Stanisław Majewski i Katarzyna z Jasieńskich
Nie udało się odnaleźć ich aktu ślubu. Początkowo rodzina ta żyła w parafii Cerekiew we wsi Sławno i tu rodziły się ich dzieci:

• Stanisław, urodzony w 1794 r. (wg odpisu aktu urodzenia z alegaty),
• Benedykt, urodzony w 1796 r. (wg odpisu aktu urodzenia z alegaty),
• Leon Jan, urodzony w 1798 r. (później używano tylko jego drugiego imienia, Jan),
• Antoni Marceli, urodzony w 1800 r., prawdopodobnie zmarł w dzieciństwie,
• Michał, urodzony w 1802 r.,
• Piotr Feliks, urodzony w 1805 r., zmarł w 1807 r. w Dzierzkówku w parafii Skaryszew,
• Marcin, który urodził się w 1807 r. w Hucie Skaryszewskiej (wg odpisu aktu chrztu z alegaty).

W parafii Cerekiew w akcie urodzenia syna Michała, w rubryce dotyczącej profesji ojca wpisano Vitrifictor, czyli hutnik szklany. W innych aktach występuje także jako mieszkaniec wsi najpierw w Hucie Sławińskiej, potem w Skaryszewskiej. Ojciec rodziny, Stanisław Majewski, zmarł w Dzierzkówku w parafii Skaryszew w 1808 r. i w księgach opisany jest jako mieszkaniec wsi bez podania zawodu.

Jego żona, Katarzyna z Jasieńskich, zmarła 9 listopada 1847 r. w Budach Paciorkowskich w parafii Zwoleń jako wdowa.

Po wyprowadzce z Cerekwi Majewscy byli najpierw związani z miejscowością Krępa Kościelna, gdzie była huta szkła, w której pracowali, a następnie, mniej więcej od 1830 r., byli związani z miejscowością Ostrownica koło Kazanowa – tam również działała huta szkła. Dalsze losy Jana i Benedykta związane są z lubelszczyzną, gdzie również pracowali jako hutnicy szkła dołączając do Marcina, który przeniósł się tam jeszcze jako kawaler.

Na internetowej stronie gminy Kazanów widnieje informacja, że: „1829 r. – wybudowano i uruchomiono hutę szkła, jej właścicielem był Leopold Kochanowski – nowy właściciel Kazanowa i dziedzic. Pracowało w niej ogółem 112 osób. Huta zlikwidowana została w roku 1894.”

Synowie Stanisława i Katarzyny Jasieńskiej:

Historie Stanisława, Benedykta, Jana, Michała i Marcina są mniej lub bardziej znane. W przypadku Michała i Marcina ich losy są całkowicie udokumentowane. Inni znikają z ksiąg zwykle po urodzeniu się dzieci. Benedykt był majstrem wielu hut szkła, Marcin zaś majstrem tafelnikiem, a Jan i Michał ‒ hutnikami szkła. Stanisław był krótko hutnikiem, później rolnikiem, a od 1834 r. Michał był również określany jako rolnik. Wszyscy oprócz Marcina urodzonego w Hucie Skaryszewskiej, urodzili się w Hucie Sławieńskiej.

Stanisław poślubił w 1826 r. w Krępie Kościelnej, pochodzącą z hutniczej rodziny z Huty Krępskiej Ludwikę Pachowską, córkę Franciszka i Petroneli z Kaczorowskich. Miał z nią jedenaścioro dzieci urodzonych w latach 1827‒1852. W akcie ślubu Stanisław zapisany jest jako hutnik.

Dzieci rodziły się na zmianę w parafii Kazanów i w parafii Krępa Kościelna, przy czym w jednym z aktów urodzenia dziecka z 3 września 1833 r. ojciec określony został hutnikiem w Ostrownicy:

W pozostałych aktach urodzeń dzieci nie podano zawodu ojca lub podano, że jest rolnikiem. Ostatnia wzmianka o nim to chrzest córki w Rafałowie parafia Krępska w 1852 r.

Benedykt ożenił się w 1818 r. w Krępie Kościelnej z Marianną Ekaltówną (w akcie Jeklową), siostrą Wacława Ekalta, szlachcica, dzierżawcy wielu hut szkła, u którego pracował Benedykt i jego bracia. Marianna urodziła jedenaścioro dzieci (1819‒1844).

Benedykt i Marcin chyba jako pierwsi z braci zostali hutnikami szkła, a inni poszli w ich ślady.

Benedykt pracował w wielu hutach szkła jako majster. Pracował głównie u Wacława Ekalta, co może oznaczać, że stosunki rodzinne były silne i dobre, zaś jako majster odznaczał się bardzo dobrymi umiejętnościami i doświadczeniem:

• w 1814 r. w Hucie Skaryszewskiej,
• w 1817 w Hucie Dobrzyń parafia Krzyżanowice,
• w 1819 w Hucie Szklanej w parafii Ociesęki, położonej w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim,
• w Hucie Wierzchowskiej ok. 1822 i 1823 r.,
• w Krępie Kościelnej, w Hucie Krępskiej ok. 1823 do 1830 r.,
• w Hucie Leonin w Lubelskiem w 1827 r.,
• w Hucie Ostrownickiej w parafii Kazanów (byli z żoną jej właścicielami) ok. 1833 do 1841 r.,
• w Hucie Szklanej, (wg Wikipedii) położonej w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Bieliny, nad rzeką Belnianką. W 1827 r. należała do powiatu opatowskiego i parafii Nowa Słupia,
• w Hucie Wronowskiej w parafii Opole Lubelskie,
• w Hucie Szklanej w Pierzchnicy (dawniej Huta Sczeczyńska) – przysiółek wsi Holendry położony w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim.

W 1827 r. Benedykt mieszkał i pracował w Leoninie w Lubelskiem – akt 160 – zgłasza śmierć dziecka, Antoniego Elkata, syna Wacława i Marjanny Ekaltów

Benedykt i Marianna mieli trzynaścioro dzieci urodzonych w latach 1819‒1844. Troje z nich zmarło w dzieciństwie. Dokładniej udało się poznać jedynie losy: Aleksandra, Wincentego i Zofii. Aleksander miał dwie żony – Natalię Ginter (troje dzieci) i Paulinę Szczęsną. Pracował jako urzędnik w Kraśniku, a potem w Pułankowicach. Wincenty ożenił się z Teofilą Oszust i był leśniczym generalnym lasów zaklikowskich. Zaś Zofia wyszła za mąż za Stanisława Kościńskiego, ekonoma. Benedykt zmarł przed 1854 r. prawdopodobnie w parafii Potok Wielki, a Marianna prawdopodobnie po 1857 r. tamże.

Jan ożenił się z Marianną Młodzikowską w 1822 r. w Krępie Kościelnej (w akcie nie podano zawodu). W latach 1823-31 rodziły się ich dzieci głównie w Krępie Kościelnej i w Ostrownicy. Po jej śmierci powtórnie ożenił się w 1833 r. w Ostrownicy z Katarzyną Badowską. Ich dzieci rodziły się w latach 1834-48 – pierwsze w Ostrownicy, a inne w Hucie Borowskiej w Lubelskiem.

W 1823 r. Jan pracował w Hucie Wierzchowskiej, następnie w Hucie Krępskiej, Ostrownickiej, później trafił do miejscowości Borowa Huta w Lubelskiem i tam pracował w fabryce szkła „Borów”. Tam również w 1851 r. zmarła jego druga żona. Jako zawód najczęściej pojawia się przy jego nazwisku hutnik oraz fabrykant szkła, a w ostatnich znalezionych zapisach figuruje jako rolnik kolonista. Dalsze jego losy są nieznane.

Michał, początkowo hutnik szkła, później włościanin. W 1838 r. na krótko wrócił do zawodu hutnika, a później już stale zajmował się rolnictwem. Michał wziął ślub w 1825 r. w Wielgiem z Elżbietą z Majewskich. W akcie ślubu jeszcze nie ma wzmianki, że był hutnikiem. Mieli dziewięcioro dzieci urodzonych w latach 1826‒1843.

W 1834 r. w akcie urodzenia kolejnej córki ojciec już był „kunsztu rolniczego”.

Tylko pięcioro dzieci przeżyło choroby wieku dziecięcego i wypadki losowe. Dwoje pierwszych urodziło się w Krępie Kościelnej, a wszystkie następne w Ostrownicy, ponieważ rodzina około 1830 r., pewnie w związku z otwarciem nowej huty szkła, tam się przeniosła. Po 1841 r. przenieśli się do Władysławowa za Zwoleniem.

W dniu 29 listopada 1843 r. we Władysławowie parafia Kazanów, zmarł w wieku 41 lat ojciec rodziny, Michał. W dniu 10 czerwca 1848 r. we Władysławowie parafii Kazanów, w wieku lat 44, odeszła matka Elżbieta. Żadne z dzieci Michała nie miało już związku z hutnictwem szkła.

Marcin urodził się w Hucie Skaryszewskiej w 1807 r. Jeszcze jako kawaler przeniósł się w Lubelskie. Był początkowo majstrem tafelnikiem w hucie szklanej (do 1841 r.). Ślub wziął z Franciszką Kawką, córką Franciszka i Klary, również hutników w 1832 r. w Opolu Lubelskim w Hucie.

Marcin zmarł w Sulowie w Lubelskiem w 1864 r. jako szynkarz. Jego żona Franciszka zmarła w roku 1889 w Otroczu w parafii Batorz także w Lubelskiem.

Przebadane akta świadczą o „przepływach” szklarzy od jednej do drugiej huty w granicach województw łódzkiego, mazowieckiego, świętokrzyskiego i lubelskiego.

Losy następnych pokoleń przedstawionego rodu Majewskich nie były już związane z hutnictwem szkła. Jeden z synów oraz wnuk Michała, zajmowali się zawodem można by rzec pokrewnym, tj. kowalstwem. Kapitał zgromadzony przez przodków-hutników pozwalał ich rodzinom na dość dostatnie życie. Wielu z nich miało spore gospodarstwa rolne, parobków i służbę. Większość potomków najbliższej rodziny Majewskich osiadła ostatecznie w okolicach Radomia, Kazanowa, Zwolenia i w Lubelskiem. W czasach współczesnych chyba nikt z rodziny nie zajmuje się także rolnictwem. Po zdobyciu wykształcenia mieszkają i pracują w miastach.

 

Tekst powstał na podstawie materiału zebranego przez Karola Giemzę i Małgorzatę Białas, potomków Ignacego i Juliana, synów Michała Majewskiego.

 

ps. Historię rodu Majewskich można przesledzić także na przygotowanej prezentacji graficznej dostępnej TUTAJ.